قدمت زیورآلات سنتی در استان کردستان مربوط به دوران مادهاست، زمانی که آنها در منطقه غرب و از جمله در منطقه کردستان استقرار یافتند.
نخستین مکانی که مادها در آنجا مقیم شدند، زیویه سقز و پس از آن هگمتانه یا همدان امروزی بود و از همان جا تمدن، فرهنگ و آداب و رسوم شکل گرفت و زیورآلات سنتی برای زنان و مردان ابتدا مخصوص دربار شاه و شاهزادگان بود که اغلب جنس آنها از جنس نقره بود و به ترتیب همین زیورآلات به قشرهای دیگر جامعه آن زمان سرایت کرد؛ به طوری که این زیورآلات سنتی برای خانوادههای متوسط عموما از جنس مفرغ و برای خانوادههای ضعیف و پایین از آلیاژهای دیگر بود.
شریعتی مسئول کارگاه تولیدی زیورآلات سنتی در استان کردستان گفت: قدیمیترین نمونه زیورآلات سنتی که تاکنون کشف شده گردنبند مخصوص زیویه سقز است که هماکنون در موزه تهران نگهداری میشود و این گردنبند مربوط به پادشاهی مادها بوده است.
وی با انتقاد از اینکه در زمان محمدرضا شاه پهلوی تمام جواهرات و زیورآلات منطقه زیویه سقز توسط یهودیها غارت شده است، گفت: در زمان حکومت شاه فردی به نام ایوب رهنو مجوز حفاری از شاه را گرفت و تمام طلا، زیورآلات و جواهرات منطقه زیویه سقز را به خارج از کشور انتقال داد و هماکنون بسیاری از این آثار ملی و فرهنگی در موزه پاریس نگهداری میشود.
وی اضافه کرد: وجود این آثار و فرهنگ غنی در منطقه کردستان نشان دهنده این است که از همان دوران مادها که دوران نخستین تاریخ کشورمان بوده تاکنون در این منطقه فرهنگ و آداب و رسوم وجود داشته است.
شریعتی درباره زیورآلات سنتی که در استان ساخته میشود، گفت: دکمه و دولاو (گیره جلیقه)، دور سوخمه (آویز جلیقه)، پابهن (پابند)، دستبند، پاموره (آویز دور پا)، چهچهوانه، گردنبند شیلانه، کلاه فیس که در دوران قاجاریه این زیورآلات سنتی زنانه به عنوان کلاهفیز تغییر نام یافته چرا که فقط درباریان شاه میپوشیدند و شامل لاسهری، بهرسهره، پشت سهر، عاشق بند، زیرچانه، کمربند سنتی و یا بهرپشتوین بود.
وی مواد به کار رفته برای بیشتر این زیورآلات سنتی را از جنس طلا و نقره ذکر کرد و افزود: اما در اکثر موارد از جنسهای برنج و مس با روکش طلا و نقره استفاده میشود که اغلب برای تمیزکاری آنها هم از زاغاب استفاده میشود.
- ۹۶/۰۸/۲۷